İlhanlılar

İlhanlılar Devleti (Büyük Kağanlı)



13. yüzyılın başlarında Cengiz Han devleti kurarken eyalet sistemi ile yönettiği devletinde torunları ve oğullarını Anadolu, Avrupa ve Afrika kıtalarına topraklarını genişletmek için göndermişti. Cengiz Han, kurduğu çok başlı sistem nedeniyle kalıcı olmamış ise de, yaptığı katliam ve saldırılar asırlarca konuşuldu. İran Moğolları ve Batı Moğolları adlarıyla da anılan devlet aslında daha Cengiz Han hayattayken Anadolu’ya ayak basmıştı. Bu dönemden sonra Anadolu üzerine yoğunlaşan Moğollar, 1243 yılında Anadolu Selçuklu ordularını büyük bir yenilgiye uğratmıştı. Cengiz Han sağlıklıyken Harzemşahlar üzerine saldıran Moğol orduları İran’ı ele geçirmişti. Fakat yapılan bu akınlar Cengiz Han’ın ölümü nedeniyle kalıcı olmamıştı. (1)

Kadın Hükümdarlar Devleti Karahitaylar

Tarih sahnesine ilk defa IV. yüzyılda çıkan ve Orhon yazıtlarında “doğudaki Türk düşmanı kavim” şeklinde tanıtılan Moğol asıllı Hıtaylar’ın (Kıtaylar-K’itan) anavatanları Mançurya’nın güneyidir. X. yüzyılın başında Yehlü Apaochi (Apaoki) adlı Hıtay reisi, kavminin bütün boylarını itaat altına alarak Moğolistan’ın büyük bir kısmına hâkim oldu ve 916 yılında kendini hükümdar ilân etti. Onun oğlu Te Kuang (926-947) Kuzey Çin’in bir kısmını ele geçirerek orada Çinliler’in Liao hânedanı dedikleri devleti kurdu.
Kuzey Çin’de iki yüzyıldan fazla hüküm süren Liao İmparatorluğu’nun güney sınırları Chili eyaletinin kuzeyinden -şimdiki Pekin dahil- Shanhsi’ye kadar uzanıyordu; ayrıca bütün Moğolistan ve Mançurya halkları, hatta Kırgızlar da bu devlete bağlanmıştı. Hıtaylar 1009’da batıya yöneldiler ve Uygurlar’la Karahanlılar’ı tehdit etmeye başladılar. Fakat Karahanlılar tarafından Balasagun yakınlarında bozguna uğratılarak (1016) batıya ilerleyişleri bir yüzyıl geciktirildi. Bununla beraber Oğuzlar’ın İran’a ve Peçenekler’in Avrupa’ya doğru göçleri Hıtaylar’ın bu ileri harekâtıyla ilgili görülmektedir. Liao hânedanının yıkılışından sonra Hıtaylar’ın büyük bir kısmı Tunguz kavmine mensup olan Curcenler’in hâkimiyetini kabul ederken Liao İmparatorluğu’nun kurucusu Apaochi’nin sekizinci göbekten torunu olan Prens Yehlü Taşi, yönetimi altındaki küçük bir grup ve Batı Moğolistan’daki birçok kavmin desteğini sağladıktan sonra Türkistan’a doğru ileri harekâta geçti.

Pakistanlı Devlet Adamı Ziyaülhak

Pakistanlı general ve devlet adamı.

1924 senesinde Cullundur’da doğdu.

17 Ağustos 1988 günü uçağına yapılan bir sabotajla şehit edildi.

Ziyâ-ül-Hak, Kraliyet Hindistan Askerî Akademisini 1945 senesinde bitirerek orduya katıldı. On dokuz yıl kurmay olarak görev yaptı. İngiliz ordusunda ve ABD’de askerî öğrenim gördü. Kuetta’daki Komuta Karargâh Okuluna öğretmen olarak tâyin edildi. 1965’te kıta görevine başladı. 1966-69 seneleri arasında Kara kuvvetlerinde çeşitli birliklerde komutanlık yaptı. 1969-71 arası Ürdün Kara Kuvvetlerinde danışmanlık görevinde bulundu. 1972’de tuğgeneral oldu; ardından Butto tarafından generalliğe yükseltildi. 1976 senesinde Genelkurmay başkanı oldu.

Çanakkale Şehitlerine Sela